Zemst zet in op haar waardevolle waterlopen, zoals de Zenne, de Barebeek en de Kesterbeek. We herstellen zo veel mogelijk natuurlijke oevers en we maken ontmoetingsplekken langs het water aan de rand van elk dorp. Om ons te wapenen tegen langdurige droogte en hevige regenval leggen we meanders en stuwen aan en maken we plaats voor bufferbekkens en overstromingsgebieden. Daarnaast willen we ook de kwaliteit van het water verhogen en voorkomen dat meststoffen en pesticiden in het water terecht komen.
Water-Land-Schap 2.0 CoWaLa
Samen met zestien andere partners werkt onze gemeente mee aan het Water-Land-Schapsproject CoWaLa. De gebiedscoalitie CoWaLa (coalitie voor water, landbouw en landschap), die ontstond uit de schoot van het strategisch project ORIOM, werkte tien maatregelen uit om het gebied klimaatbestendiger te maken. Deze werden in april 2023 gehonoreerd met een subsidie vanuit het Vlaams Klimaatadaptatieplan (VAP).
Grondwater- en peilmetingen beekvalleien - uitgevoerd
Op de Kesterbeek in Zemst zijn twee peilmeters geplaatst ter hoogte van de Beekveldstraat en de Kapelstraat, waar we andere maatregelen plannen. Deze peilmeters zijn rechtstreeks verbonden met Waterinfo.be. Zo worden de actuele waterstanden voor iedereen digitaal ontsloten. Daarnaast zijn er recent ook peilbuizen geplaatst om de grondwaterstand op te meten en de impact van onze acties op terrein op te volgen.
Haalbaarheidsstudie naar de verhoging van de bufferings- en vernatuurlijkingspotentieel van de Afleidingszenne en Zenne - aanstelling studiebureau
De Afleidingszenne in Zemst behoedt Weerde en Zemst-centrum van overstromingsgevaar. Door haar betonnen, weinig meanderende structuur voert ze water snel weg uit de bebouwde kernen, maar heeft ze helaas weinig landschappelijke waarde. Vaak staan de stuwpoorten van het stuwcomplex van de Afleidingszenne en Zenne open, waardoor de Afleidingszenne voortdurend water afvoert, ook als dat niet nodig is.
Hoe kunnen de stuwen slim worden aangestuurd zodat de Afleidingszenne meer water ophoudt en als een groot bufferbekken fungeert? Als er meer water via de natuurlijke Zenne stroomt, kan daar bovendien meer water infiltreren. Ook mogelijke captatiepunten voor land- en tuinbouwers, het afleiden van kwelwater, het vernatuurlijken van de structuur van de waterloop en gecontroleerde overstromingsgebieden in de valleien zijn onderdeel van het onderzoek.
Aanpak wateroverlast Beekveldstraat - voorbereiding
Bij piekdebieten treedt de Kesterbeek in de Beekveldstraat uit haar oevers. De inwoners ondervonden al meerdere keren wateroverlast.
De oplossing zoeken we in de vertraagde afvoer langs de stroomopwaartse akkers en het ophouden van het water in de baangrachten.
Omvorming RWZI Kapelstraat - voorbereiding
Het rietveld of kleinschalige waterzuiveringsinstallatie (KWZI) in de Kapelstraat zal met de riolerings- en wegenwerken in Zemst-Laar vervangen worden door een pompstation.
Daardoor komt er interessante ruimte vrij die kan ingezet worden voor infiltratie en buffering. De KWZI Kapelstraat ligt naast de overstromingsgevoelige Kesterbeek, in agrarisch gebied, op eigendom van gemeente Zemst en wordt geflankeerd door een rietveld. Met deze maatregel beogen we de omzetting en uitbreiding van dit rietveld naar een ecologisch ingerichte overstromingszone, waar overstromend beekwater gecontroleerd in kan gebufferd worden en water kan infiltreren.
Landschapsherstel en klimaatrobuuster maken van beekvalleien - uitvoering
Door kleinschalige ingrepen maken we het landschap weerbaarder tegen veranderingen in temperatuur en water én helpen we de belangrijke soorten in ons projectgebied (akkervogels, kamsalamander…). De biodiversiteit in kwetsbare natuur kan beschermd worden tegen vermesting en verzuring. Door grondwateraanvulling kan specifieke fauna en flora worden behouden en/of versterkt. Vanuit een integrale landschapsblik werken we waterbeheermaatregelen uit. We houden hierbij rekening met de kansen voor extra leefgebieden voor soorten en/of recreatieve ontsluitingen.
Slimme sturing bekken Rekelstraat - in onderzoek
In 2016 werd in de Rekelstraat in Zemst een ecologisch bufferbekken ingericht en geopend, als stapsteen tussen verschillende groengebieden. Het bekken wordt aangevuld met regenwater vanuit de omliggende woonwijken, dat van daaruit wordt afgevoerd richting de Zenne. Behalve afvoer, gebeurt er zo goed als niets met dit water. Om onbekende, verder te onderzoeken redenen, lijkt infiltratie niet zo goed te lukken als verwacht.
Plaatsing van 5 stuwen - voorbereiding
Om in het algemeen vertraagde afvoer, infiltratie en het slim regelen van het waterpeil te bevorderen, zullen er een vijftal stuwen worden gerealiseerd op Zemst grondgebied. Op basis van beschikbare informatie worden interessante stuwlocaties in kaart gebracht. We kijken hiervoor naar bestaande scoringssystemen, expertise binnen de coalitie, terreinkennis, watermodellen, watersysteemkaarten, ...
Op basis van de resultaten zal afgewogen worden hoe de aangelanden best worden gecontacteerd (oproepsysteem, info-avond, pro-actief aanschrijven, rondgang…) om de mogelijkheden voor de plaatsing en beheer van de stuw te bespreken.
Beheer- en vergoedingssysteem gecoördineerd grachtenbeheer - voorbereiding
Door achterstallig beheer zijn private grachten vaak dichtgeslibd en/of dichtgegroeid. Zo wordt er een enorm bufferingspotentieel niet benut. Via een gecoördineerd, slim grachtenbeheer worden de haarvaten van het watersysteem meer ingezet. Prioritair hierin is evenwel een goed evenwicht te zoeken tussen water afvoeren (grachten ruimen) en ophouden (stuwen) van water.
Als grachten opnieuw meer watervoerend worden en slimmer beheerd worden, kan hemelwater stroomopwaarts gebufferd worden en infiltreren.
Momenteel is er nog geen vergoedingssysteem voor de structurele financiering van het beheer van grachten. Een financiële verankering van het Loket Onderhoud Buitengebied kan hier een uitweg bieden. Ook de opties van beheersovereenkomsten (BO) op maat, een landschapsfonds of het gemeentelijk subsidiereglement worden onderzocht. Het uitwerken van de lange termijnverankering van dit beheer, na afloop van het Water+Land+Schap COWALA, is dus ook een onderdeel van deze maatregel.
